کد مطلب:48770 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا همة سورههاي قرآن توسط پيامبر بازنگري ميشد و حضرت بر آن نظارت داشت؟ پيامبر كه سواد نداشت چگونه ميتوانست نظارت كند؟

در جمع و تدوين قرآنكريم و در عصر نزول آن، مسلمانان در دو زمينة حفظ و كتابت قرآن همة توان و امكانات خويش را به كار گرفتند. پيامبر9 ياران خود را به حفظ آيات و سورهها تشويق مينمود، اين چنين بود كه مسلمانان عرب، قدرت حافظة خويش را به كار گرفتند و سينهها و قلبهاي خود را جايگاه آيات نوراني قرآن كردند. با ضرورت نگارش اين آيات و با توجّه به اين كه اعتماد بر حفظ قرآن در حافظهها نميتوانست موجب اطمينان خاطر از صيانت قرآن شود، از اين رو گرچه در عصر نزول، آنان كه سواد خواندن و نوشتن داشتند بسيار اندك بودند، امّا پيامبراكرمبه خاطر اهتمام خاص براي نوشتن قرآن، از كساني كه نوشتن ميدانستند افرادي را برگزيدند تا با دقت به ثبت و ضبط آيات اقدام نمايند و هرگاه آياتي از قرآن نازل ميشد، نويسندگان وحي را فرا خوانده، آنان را دستور به نوشتن وحي ميفرمود، اين گروه به كتّاب وحي معروف بودند كه شمار آنان را بعضي بين 23 تا 43 نفر نقل كردهاند كه اميرالمؤمنينعلينيز از جملة اين افراد بودند.

درس نخواندن غير از بيسواد بودن است; هيچ مانعي ندارد پيامبراكرمبه تعليم الهي، خواندن يا خواندن و نوشتن را بداند، بي آن كه نزد انساني فرا گرفته باشد. پيامبر9 شهر علم بودند.(ر.ك: درسنامة علوم قرآني، جوان آراسته، ص 141 ـ 150، دفتر تبليغات اسلامي / علوم قرآن، محمدهادي معرفت، ص 42، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي التمهيد.)

بنابراين، نميتوان گفت كه پيامبر9 خواندن و نوشتن بلد نبود بلكه ميتوان گفت كه آن حضرت نميخواند و نمينوشت يعني بين اين كه شخصي كاري را بلد نباشد و اين كه بلد باشد ولي به دلايلي انجام ندهد فرق است مثلاً يك مرجع تقليد ممكن است رانندگي يا موتور سواري بلد باشد ولي به خاطر مصالحي رانندگي و موتورسواري نكند.

درباره پيامبر9 نيز چنين است كه آن حضرت نميخواند نه اينكه نميتوانست بخواند و نخواندن و ننوشتن پيامبر هم بدين علت بود كه افراد شكاك و كساني كه شايعه پراكني ميكنند نتوانند مردم را به شك و ترديد بيندازند و بگويند اين مطالب وحي را پيامبر از كلام معلم ـ كه به او درس داده ـ آموخته است. خداوند در اين باره ميفرمايد: وَ مَا كُنتَ تَتْلُوا مِن قَبْلِهِ مِن كِتَـَبٍ وَ لاَتَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لآ رْتَابَ الْمُبْطِـلُون;(عنكبوت، 48) تو پيش از اين (قبل از نزول قرآن) هيچ نوشتهاي را نميخواندي و آن را به دست خودت نمينوشتي كه اگر چنين بود (ميخواندي و مينوشتي) باطل انديشان به شك ميافتادند.

در روايات اسلامي هم نقل شده: پيامبراكرمميتوانست بخواند و يا هم توانايي خواندن و نوشتن را داشت; ولي براي اينكه براي دعوت او، كوچكترين ترديد نماند، از اين توانايي استفاده نميكرد.(ر.ك: تفسير برهان، علامه بحراني، ج 4، ص 332، ذيل آيات سوره جمعه / طبقات ابنسعد، ج 3، ص 148.)